Bestuur & Dienstverlening

Hoe het was

De bestuurscultuur wordt door velen als niet-transparant ervaren; besluitvorming voelt als een ‘ver-van-mijn-bed-show’. De gemeente wordt ervaren als een gesloten geheel dat beslissingen neemt over inwoners in plaats van met hen. Inwoners weten de weg simpelweg niet te vinden in het huidige woud van loketten en de ambtelijke taal is vaak onbegrijpelijk.

Hoe wij het willen

Een betrouwbare gemeente luistert, legt uit en is zichtbaar. Besturen doe je niet vanuit het gemeentehuis, maar midden in de samenleving. Wij brengen de politiek naar de mensen toe. Wij willen minder ingewikkelde samenwerkingsconstructies en dienstverlening die eenvoudig is: één loket voor inwoners en ondernemers.

Onze Speerpunten

• Ombudsman: Instellen van een onafhankelijke gemeentelijke ombudsman én vice-ombudsman (met extra aandacht voor jongeren).
• Politiek dichtbij: Commissievergaderingen op locatie in dorpen en wijken, met actieve inbreng van inwoners.
• Burgerberaad: Een structureel burgerberaad en een jaarlijkse 'Inwonersagenda' bepalen mede de koers; ook specifiek voor jongeren.
• Eén loket: Eén centraal punt en vaste contactpersonen voor inwoners en ondernemers om het 'kastje-naar-de-muur'-effect te voorkomen.
• Dorp/stad en wijkcoordinator: versterken van de rol en bevoegdheden, verbinder.
• Communicatie: Duidelijke communicatie in begrijpelijke taal, zonder ambtelijk jargon.
• Transparantie & Democratie: Minder constructies, meer openheid, pilots, verbeteringen in de democratische werking van de gemeente. De werkgroep ‘Versterken Lokale Democratie’ wordt uitgebreid over alle fracties.
• Op weg naar Raadsakkoord: Bij de start van de bestuursperiode willen we met alle fracties om tafel om te kijken over welke punten er overeenstemming is. Dit vormt de basis voor een raadsprogramma inclusief de omgangsvormen zoals ook de omgangsvormen met de ambtenaren. Uiteindelijk moeten we af van de tegenstelling tussen coalitie en oppositie, zodat het geluid van inwoners van alle kanten meetelt in de besluitvorming. Onze wens is te komen tot een raadsakkoord met onafhankelijke wethouders, gekozen door de raad.

Aandachtspunt: Transparantie en duidelijkheid, waarin “nee” ook een antwoord is. De inwoner en de ondernemer hebben zelf ook een verantwoordelijkheid.

Bestaanszekerheid: Een zeker bestaan als fundament

Hoe het was

In het nieuws zien we een schrijnend contrast: ondanks tijdelijke financiële meevallers bij de gemeente, blijft de onzekerheid voor minima in Súdwest-Fryslân groot. Bestaanszekerheid wordt momenteel te vaak smal bekeken als enkel een kwestie van 'inkomen'. Inwoners (en jongeren) met schulden missen perspectief en leven vaak in continue stress door ingewikkelde procedures en onzekerheid. De gemeente is in de huidige situatie te vaak afhankelijk van tijdelijke potjes, waardoor structurele armoedebestrijding zwaar onder druk staat. De huidige regels werken vaak verlammend.

Hoe wij het willen

Voor ons is bestaanszekerheid een absolute kerntaak. Het is meer dan alleen een inkomen; het gaat om de rust en ruimte om weer mee te kunnen doen. Hoewel de huidige wetten de basis blijven, streven wij naar een effectievere aanpak waarbij de mens centraal staat, niet het systeem. Wij halen de schuldhulpverlening uit de commerciële sfeer en nemen de regie terug. Ons doel is helder: mensen vanuit de bijstand naar werk begeleiden via maatwerk en echt persoonlijk contact. Wij zien uitkeringen als een springplank, niet als eindstation.

Onze Speerpunten

• Eenvoud & Menselijke Maat: Vereenvoudiging van alle gemeentelijke regelingen. Samen met de doelgroep, ambtenaren en ervaringsdeskundigen worden voorwaarden herzien en aanvragen laagdrempeliger gemaakt.
• Schuldhulp in eigen beheer: De gemeente neemt tijdelijk schulden over om directe rust te creëren ('schuldenrust'), waarna een duurzaam plan wordt opgesteld. Ook wordt er actief budgetcoaching aangeboden om herhaling te voorkomen.
• Werk & Scholing: Investeren in scholing en passende banen om uitstroom uit de bijstand te bevorderen en voorzieningen betaalbaar te houden.
• Persoonlijke aanpak: Van standaardprocedures naar maatwerk. Wij begeleiden mensen vanuit de bijstand naar werk met persoonlijk contact.
• Focus op stressvermindering: De focus ligt niet op strenge handhaving, maar op het wegnemen van stress (schuldenrust), zodat inwoners weer mentale ruimte krijgen om aan hun toekomst te werken.

Herstel van de Samenleving & Zorg

Een nieuwe start: Van wantrouwen naar verbondenheid

De afgelopen jaren is het vertrouwen in de overheid ernstig beschadigd door bureaucratie en een afstandelijk bestuur. Veel inwoners voelen zich vermalen door regels en missen een menselijke benadering wanneer het misgaat, waardoor de gemeente aanvoelt als een onpersoonlijke systeemwereld vol protocollen. Tegelijkertijd staat de zorg onder grote druk: mantelzorgers raken overbelast en de wachtlijsten zijn inmiddels onacceptabel lang.

Wij kiezen voor een fundamenteel andere benadering. Herstel begint voor ons met erkenning en nabijheid; we draaien de bewijslast om, zodat de overheid zich moet bewijzen als een betrouwbare partner. Wij willen een gemeente die als bondgenoot naast de inwoner staat als het tegenzit, in plaats van als tegenstander. In de praktijk betekent dit: snellere ondersteuning, laagdrempelige zorg en plekken waar mensen elkaar fysiek kunnen ontmoeten.

Onze Speerpunten

• Herstelcoaches: Speciaal voor toeslagenouders, jongeren en inwoners die getroffen zijn door overheidsfouten.
• Vertrouwenspersonen: Zichtbaar en aanwezig in scholen, buurthuizen en dorpen.
• Persoonlijk contact: Bij een boodschap die beter persoonlijk kan worden overgebracht: eerst bellen of een huisbezoek, pas daarna formele brieven.
• Meldpunt/ombudsman: Een gemeentelijk punt voor misstanden of niet-nagekomen afspraken, en goede herstelregelingen voor complexe dossiers.
• Burgerpanel & Bereikbaarheid: Actieve participatie via een burgerpanel voor meer inspraak, en inloopspreekuren in dorpen en wijken.
• Buurtvaders en -moeders: Uitbreiding van deze belangrijke steunpilaren in de wijk, samen met de wijkagent, jongerenwerker en gebiedsteammedewerkers.
• Mantelzorg: Snellere ondersteuning via de WMO, inclusief respijtzorg ('Zorg voor de zorgende').
• Mentale gezondheid: Laagdrempelige zorg en trainingen in sociale vaardigheden.
• Ontmoeting: Fysieke ontmoetingsplekken in dorps- en wijkgebouwen om eenzaamheid tegen te gaan.
• Samenwerking Zorg: Lokale zorg overleggen om wachttijden en personeelstekorten aan te pakken.
• Ziekenhuis: Behoud en versterking van het Antonius Ziekenhuis en sterke samenwerking met huisartsen en thuiszorg.
• Ouderenzorg: Ouderen moeten zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen wonen. Als iemand echt zelfredzaam is, kan een aanvullende subsidie voor woningaanpassing voorkomen dat iemand onnodig in een niet-passend verzorgingshuis terechtkomt. Daarbij willen wij het inkomen mee laten tellen via een sociale standaard: wie het minder breed heeft, krijgt meer gesubsidieerde ondersteuning.

Veiligheid & Leefbaarheid

Hoe het was

Ondermijning en drugscriminaliteit raken inmiddels ook de Friese dorpen. Het veiligheidsgevoel staat onder druk door incidenten en een soms onzichtbare overheid op straat. Inwoners missen vertrouwde gezichten. Daarnaast zijn verkeersonveiligheid en online fraude groeiende zorgen. Een belangrijk thema voor Nieuw Sociaal is de veiligheid van meisjes en vrouwen: op straat, op het werk, op het sportveld, op school of thuis. Iedereen moet zich veilig voelen, altijd en overal.

Hoe wij het willen

Veiligheid begint bij vertrouwen en aanwezigheid in de buurt, niet alleen bij camera's. Wij willen een duidelijke aanpak van bedreiging en intimidatie, maar ook investeren in de fysieke inrichting. We verbinden fysieke veiligheid (zoals verlichting) met sociale veiligheid (preventie). De wijkagent moet weer een bekende zijn.

Onze Speerpunten

• Zichtbaarheid: Jongerenwerkers, wijkagenten en BOA’s zijn zichtbaar en aanspreekbaar in de buurt.
• Online veiligheid: Voorlichting, campagnes tegen fraude en de introductie van digitale wijkagenten.
• Intimidatie: Een harde grens en duidelijke aanpak van bedreiging richting inwoners, ambtenaren en bestuurders (zowel preventie als nazorg).
• Fysiek, sociale en psychisch: Dit gaat niet alleen over verlichting,  sociale controle, toezicht en veilige loop- en fietsroutes (ook in de buitendorpen). Onveilige plekken richten we samen met bewoners opnieuw in. Binnen de organisatie moet dit over alle domeinen heen aandacht krijgen
• Meldpunten: Laagdrempelig melden van huiselijk geweld, vrouwenmoord (femicide) en straatintimidatie. Een jaarrond budget voor campagnes en scholing.
• Verkeer: Ambitie nul verkeersdoden in 2040, striktere handhaving in 30km-zones en betere fietspaden. 30 km waar het moet, 50 km waar het kan binnen de bebouwde kom.
• Crisis: Oefenen met inwoners en hulpdiensten. Onze inwoners met een kleine portemonnee helpen wij bij de noodpakketten. Ook als gemeente bereiden we ons voor om langere tijd zonder stroom of internet te blijven functioneren.

Samenleving & Integratie

Hoe het was

In het nieuws ligt de focus bij nieuwkomers vaak eenzijdig op logistieke uitdagingen, zoals opvanglocaties en bedden. Integratie wordt gezien als een administratief proces, wat eilandvorming in de hand werkt. Er is een grote behoefte aan een aanpak die verder gaat: echte participatie om spanningen te voorkomen en talenten te benutten.

Hoe wij het willen

Iedereen kan meedoen, ongeacht achtergrond of herkomst. Nieuwkomers zijn welkom en krijgen ondersteuning om hun plek te vinden in onze gemeente. Integratie is tweerichtingsverkeer: door ontmoeting te faciliteren via werk, taal en de buurt, voorkomen we eilandvorming en bevorderen we begrip. Hierin verwachten we ook dat nieuwe inwoners actief meedoen.

Onze Speerpunten

• Verbinding: Buddyprojecten, taalmaatjes en taallessen.
• Inburgering: Direct gekoppeld aan werk, netwerk en begeleiding voor een volwaardige start.
• Educatie: Zwemlessen en taallessen (specifiek ook voor vrouwen en meisjes) en taalcafés.
• Ontmoeting: Culturele uitwisseling in dorpen en steden.
• Sleutelfiguren: Inzetten van figuren uit migrantengemeenschappen voor integratie en dialoog.
• Digitaal: Actief vergroten van digitale vaardigheden van alle inwoners.

Jongeren & Onderwijs

Hoe het was

Het gaat niet goed met de mentale gezondheid van jongeren; velen ervaren hoge prestatiedruk. Wachtlijsten in de jeugdzorg zijn een hardnekkig probleem en jongeren missen een stem in het beleid dat over hén gaat.

Hoe wij het willen

Jongeren zijn de toekomst en verdienen perspectief. Wij praten niet over jongeren, maar met jongeren. Mentale gezondheid en directe hulp zonder wachtlijsten staan voorop. Investeren in mentale zorg en onderwijs nu, voorkomt zwaardere zorg later.

Onze Speerpunten

• Onderwijs: Realisatie VO-campus Sneek en onderzoek naar een HBO-dependance (techniek/maritiem). MBO en werkgevers dichter bij elkaar brengen, met focus op de topsectoren zorg en toerisme.
• Stem: Een jongerenraad/burgerpanel met mandaat en eigen budget, plus kinderconferenties.
• Mentaal & Zorg: Vertrouwenspersonen, campagnes, hulp bij mentale gezondheid en het aanpakken van wachttijden in de jeugdzorg. Jeugd benaderen vanuit systemisch denken. Regie vanuit gebiedsteam, plannen en uitvoering door experts
• Activiteiten: Ontmoetingsplekken in wijken, een sportpas en een cultuurpas.
• Vorming: Burgerschapsvorming vanaf groep 6, met een faciliterende rol vanuit de gemeente in lesmaterialen en ondersteuning.

Sport, Cultuur & Vrije Tijd

Hoe het was

Sportverenigingen en cultuurinstellingen hebben het financieel zwaar. Voorzieningen in kleine kernen staan onder druk door kosten en vrijwilligers worden overvraagd, waardoor het verenigingsleven in gevaar komt.

Hoe wij het willen

Toegang tot sport en cultuur mag niet afhangen van de portemonnee; het versterkt de 'mienskip' en de gezondheid. Wij investeren in accommodaties om een toekomstbestendige exploitatie te garanderen en steunen onze vrijwilligers.

Onze Speerpunten

• Accommodaties: Investeren in locaties, waaronder de realisatie van Sporthart Bolsward en de ontwikkeling van MFC Stavoren.
• Jeugd: Gemeentelijke sportpas voor kinderen t/m 17 jaar.
• Cultuur: Cultuurbus, cultuurpas en inzet van dorpshuizen en kerken voor cultuur.
• Educatie: Muziekschoolvoorzieningen in alle kernen.
• Ondersteuning: Trainingen en financiële steun voor vrijwilligers, coaches en mienskipsprojecten.
• Ondernemers: Motiveren om vrijwilliger te worden. Campagne voeren onder ondernemers om een vergoeding te geven aan de sportclub als hun medewerker daar vrijwilligerswerk voor doet.

Werk & Ondernemen

Hoe het was

Middelgrote kernen kampen met leegstand en ondernemers lopen nog te vaak tegen bureaucratische drempels aan. Ondernemers ervaren de gemeente soms als een obstakel. Een bloeiende lokale economie vraagt om daadkrachtige ondersteuning, maar krijgt nu vaak te maken met regeldruk.

Hoe wij het willen

Ondernemers zijn partners in de samenleving die zorgen voor levendige dorpen. Wij willen minder regeldruk en meer meedenken. We ondersteunen zowel starters als gevestigde ondernemers en zorgen voor een goede aansluiting op de arbeidsmarkt.

Onze Speerpunten

• Service: Eén loket en een vaste contactpersoon voor alle ondernemersvragen.
• Inspraak: Een maandelijkse ondernemersraad met invloed.
• Centra & Parkeren: Winkelgebieden versterken, horeca zoneren en gratis parkeren buiten de centra. De centra moeten bereikbaar blijven voor gemotoriseerd vervoer, maar we ontmoedigen verkeer dat er niet thuishoort (zoals vrachtwagens die zonder reden door de binnenstad rijden). Dit kan eventueel door eenrichtingsverkeer en tijdelijke stremmingen tijdens hoogtijdagen.
• Arbeid: Omscholing, bijscholing en leerwerkplekken voor iedereen (ook met afstand tot de arbeidsmarkt). Focus op begeleiding van bijstand naar werk. Vanuit vertrouwen werken aan een werkende toekomst. Werken moet lonen.
• Fonds: Behoud en versterking van het Ondernemersfonds.
• Ondersteuning: Minder regels en specifieke steun voor starters en bedrijfsopvolging.
• Levendigheid: Uitvoering van de evenementenvisie. Het versterken van de levendigheid van Súdwest heeft een aanzuigende werking op toerisme, een grote werkgever in onze gemeente. Daarnaast vergroot levendigheid het welzijn van onze (jeugdige) inwoners.
  

Gastvrijheid & Toerisme

Hoe het was

Toerisme groeit hard. Dat is goed voor de economie, maar leidt soms tot drukte en druk op de leefbaarheid. Inwoners ervaren overlast en vrezen voor het karakter van hun stad of dorp.

Hoe wij het willen

Toerisme moet ten dienste staan van de regio en haar inwoners. Het is een van onze parelsectoren. Wij streven naar compacte binnensteden waar het prettig verblijven is voor zowel inwoner als toerist. Een leefbare en levendige stad voor inwoners is ook aantrekkelijk voor bezoekers.

Onze Speerpunten

• Inrichting: Compacte binnensteden met evenementen en recreatiemogelijkheden. Het water in de stedelijke gebieden beter benutten en meer uitstraling geven.
• Stimulering: Versterken van winkelgebieden en horeca met huursubsidies voor starters.
• Aanbod: Behoud van betaalbare verblijfsaccommodaties en promotie van erfgoed.
• Visie: Zoveel mogelijk gezamenlijke visie en uitvoering met buurgemeenten op de gastvrijheidseconomie.

Landbouw & Platteland

Hoe het was

Boeren zitten klem tussen stikstofregels, handhavingsverzoeken en hun bedrijfsvoering. Boeren en natuur staan vaak tegenover elkaar. De discussie polariseert en de onzekerheid over de toekomst van het platteland groeit met de dag.

Hoe wij het willen

Boeren zijn de beheerders van ons landschap en onmisbare voedselproducenten. We moeten ze niet wegjagen met regels, maar faciliteren in hun overgang naar duurzaamheid. Wij zoeken evenwicht tussen landbouw en natuur en ondersteunen eerlijke verdienmodellen.

Onze Speerpunten

• Innovatie & Verdienen: Ondersteunen van duurzame landbouw en korte ketens (eerlijk verdienen).
• Grond: Bescherming van landbouwgrond tegen niet-agrarische ontwikkelingen.
• Energie: Kleine windmolens bij boerderijen toestaan.
• Erfgoed: Agrarisch erfgoed behouden en herbestemmen, inclusief vergoeding voor landschapsbeheer.
• Sierteelt: Veel agrariërs werken met steeds betere producten zonder agressieve bestrijdingsmiddelen. Het is tijd dat ook de sierteelt wordt ondersteund om hierin een verbeterslag te maken.
• Dienstverlening: Transparante vergunningsprocedures en proactieve dialoog over maatwerk.

Klimaat & Duurzaamheid

Hoe het was

Het stroomnet zit vol (netcongestie) en de energietransitie voelt voor velen als een dure, opgelegde verplichting. Inwoners maken zich zorgen over de kosten en de invulling van het landschap met grootschalige zonneparken.

Hoe wij het willen

Verduurzaming moet haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen. Wij kiezen voor een energietransitie met regie: isolatie en zonnepanelen horen op daken, niet in het landschap (niet in de wei). De gemeente neemt hierin het voortouw.

Onze Speerpunten

• Opwekking: Zonnepanelen op daken (niet in het landschap), lokale warmtenetten en waterstof.
• Regie: Oprichten van een gemeentelijk energiebedrijf voor betaalbare duurzame opwekking.
• Netwerk: Uitbreiden van het elektriciteitsnet en creatieve oplossingen voor overschotten/opslag.
• Betaalbaarheid: Specifieke subsidies voor isolatie voor lage inkomens.
• Groen: Meer groen in de bebouwde omgeving, geveltuinen, parken en laadpalen op gemeentegrond; faciliteren van burgerinitiatieven.
  

Bereikbaarheid & Mobiliteit

Hoe het was

Het openbaar vervoer op het platteland staat onder druk door verschraling. Inwoners in kleine dorpen vrezen voor hun mobiliteit, terwijl in steden de parkeerdruk toeneemt.

Hoe wij het willen

Bereikbaarheid is een basisvoorwaarde (levensader) om mee te doen. Of je nu in een klein dorp woont of in de stad werkt, je moet er kunnen komen. Wij zoeken de balans tussen leefbaarheid en economie, met betrouwbaar OV en betaalbaar parkeren.

Onze Speerpunten

• Centra: Centrum Sneek autoluw wanneer het moet, vrij wanneer het kan. Focus op eenrichtingsverkeer en bereikbaarheid; focus op economisch belang en levendigheid.
• Parkeren: Gratis eerste half uur; extra gratis capaciteit aan de rand van centra.
• OV: Buurtbussen en belbussen behouden; garantie op betrouwbaar OV, ook in de avond en het weekend. Trein naar Stavoren vaker en later laten rijden.
• Toegankelijkheid: 'Meedoen Pas' voor studenten, ouderen en lage inkomens.
• Fiets & Infra: Veilige fietspaden, pontjes, Ring Offingawier, niet alleen afhankelijk willen zijn van besluit provincie over de verbinding Sneek Leeuwarden. Ook veiligheid en bereikbaarheid Potten wegen zwaar
• Fatbikes: Landelijke lobby voor regels, eventueel zelf regels opstellen.
• Werkgroep toegankelijkheid: In alles geven zij gevraagd en ongevraagd advies.

Raadsakkoord & 12-Jarenplan

Nieuw Sociaal kiest voor samenwerking en beleid dat langer meegaat dan één verkiezingsperiode.

• Wij geloven in brede raadsbetrokkenheid en actieve burgerparticipatie. Geen waan van de dag, maar een bestendige koers.
• Af van het Haagse denken in coalitie en oppositie; in de gemeente kun je niet om de haverklap verkiezingen uitschrijven.
• We moeten het met elkaar doen. Het is dus belangrijk om de kiezers van alle partijen mee te laten beslissen over het programma.
• We maken in dit raadsakkoord afspraken over hoe we het met elkaar doen.
• De raad beslist of de grootste partijen de wethouders leveren, of dat er wethouders worden gezocht die beter passen bij de uitdagingen die we in de gemeente hebben op te lossen.